Kiev’in Kursk hamlesi sonrası Rusya ile Ukrayna arasındaki enerji savaşı yeniden kızıştı. Uzmanlar saldırıların dünya genelindeki gaz fiyatlarını etkileme potansiyeli taşıdığına dikkat çekerken Ukrayna’nın uzun süren müzakereler sonrası Batılı müttefiklerinden aldığı F-16’lardan birinin Rusya tarafından düşürüldü. ABD medyası bunu Ukrayna ve Zelenski için ‘büyük bir darbe’ olarak değerlendirdi.
Ukrayna’nın bu ayın başında sürpriz bir kararla başlattığı Kursk operasyonu iki yılı aşkın süredir devam eden Ukrayna savaşında bir dönüm noktası oldu. Ukrayna lideri Zelenski’nin savaşı sona erdirecek ‘zafer planının’ ilk adımı olduğunu söylediği operasyon iki taraf arasındaki enerji savaşını da yeniden alevlendirdi.
Ukrayna güçleri dün Rusya’daki iki petrol deposunu vurdu, Moskova ise Ukrayna’ya peş peşe büyük hava saldırıları gerçekleştirdi.
### YENİ TIRMANIŞ DÜNYAYI ETKİLEYEBİLİR
Ukrayna’nın Rus petrol tesislerine düzenlediği saldırılar, rafinerilere, depolara ve rezervuarlara zarar vererek Moskova’nın petrol rafinasyon kapasitesini olumsuz etkiledi. Rosstat Mayıs ayında yaptığı açıklamada üretiminin Aralık ayına kıyasla yüzde 20 azaldığını duyurmuştu, o tarihten bu yana yeni bir istatistik yayınlanmadı. Bu durum dünya genelindeki gaz fiyatlarını etkileme potansiyeli taşıyor.
### UKRAYNA F-16’LARINDAN BİRİ DÜŞÜRÜLDÜ
Ağustos ayı başında Ukrayna’ya NATO üyesi müttefiklerin verdiği F-16’lardan birisi, Rusya’nın Pazartesi günkü hava saldırılarında düşürüldü. Şimdiye kadarki en büyük hava saldırıları arasında sayılan Rus saldırısında en az 11 kişi hayatını kaybetmiş, Ukrayna kentlerinin altyapısında ciddi tahribat meydana gelmişti.
Ukrayna ordusu, düşürülen F-16’da bulunan pilot Oleksiy Mes’in hayatını kaybettiğini duyurdu.
Böylece ilk kez, Danimarka ve Hollanda’nın Ukrayna’ya ay başında teslim ettiği F-16’lardan birisi düşürülmüş oldu. Savaş jetinin düşme nedeni tam olarak açıklanmadı. Ukrayna ordusu bunun doğrudan bir füze saldırısıyla gerçekleşmediğini değerlendiriyor. Yapılan açıklamada, pilotun uçağı düşmeden önce “üç Rus füzesi ve bir İHA’yı vurmayı başardığı” kaydedildi.
Ukrayna Hava Kuvvetleri, “Oleksiy, Ukraynalıları ölümcül Rus füzelerinden korudu. Ne yazık ki bu, hayatına mal oldu” açıklamasını yaptı.
Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski de ABD yapımı F-16 jetlerinin Rus İHA’larını ve füzelerini düşürmek için havalandıklarını doğruladı.
### BÜYÜK BİR DARBE
ABD’li yayın kuruluşu CNN’e göre F-16’nın düşürülmesi ve pilotun hayatını kaybetmesi Ukrayna için büyük bir darbe. Kiev’nın uzun süredir istediği F-16’ların ilk kısmı ülkeye bu ayın başlarında geldi ve Oleksiy Mes onları uçurmak üzere eğitilen birkaç pilottan biriydi.
Ukraynalı pilotların eğitimi sonbahar ayında başlamıştı. Normalde F-16’ları kaldırmak için bir yıllık bir eğitim gerekirken Oleksiy Mes’in bunu yapabilmesi için sadece 6 ayı vardı. F-16’larda deneyimsiz pilotları savaşa göndermenin tehlikeleri bugün ABD medyasının en çok ele aldığı konulardan biri oldu. Wall Street Journal gazetesine göre, ABD’de F-16 pilotları eğitimini tamamladıktan sonra hemen savaşa gönderilmez, ülke içinde uçuşlar yaparak daha fazla deneyim kazanmaya çalışır. Gazeteye konuşan ABD’li bir yetkili Ukrayna F-16’ları için eğitim müfredatının “standart olmadığını” belirterek “Açıkçası, orada hala risk var” dedi.
### SAVAŞA ETKİSİ NE OLUR?
Ukrayna’ya şimdiye kadar NATO müttefiklerinden 65 adet F-16 jetinin teslim edilmesi vadedildi. ABD savunma devi General Dynamics tarafından tasarlanan ve ilk kez 1974’te havalanan F-16 “Savaşan Şahin” jetleri, on yıllardır dünya çapında birçok ülke tarafından kullanılıyor. Yıllar içinde tasarımı ve donanımları defalarca güncellenen F-16, 2015’ten bu yana dünyanın en çok kullanılan sabit kanatlı savaş uçağı kabul ediliyor.
ABD yapımı jet, Türkiye dahil 25 farklı ülkenin hava kuvvetleri envanterinde bulunuyor. Hafifliği ve çevikliğiyle ön plana çıkan F-16 kara saldırıları, havadan keşif, karadan havaya füze rampalarını arama gibi birçok görev icra edebiliyor.
Kiev’in hava kuvvetleri, hâlâ Sovyetler Birliği’nden kalma uçaklardan oluşuyor. Ukrayna, sayı ve teknoloji olarak kendinden çok daha üstün olan Rus hava kuvvetlerine karşı ABD yapımı F-16’ları kullanmak istediğini savaşın başından bu yana vurguluyor. F-16’ların, Ukrayna’da taarruzdan öte hava savunmasını destekleyici bir rol oynaması planlanmıştı. Ukraynalı pilotların eğitimi ise bu teslimatta önemli soru işaretlerinden birisi olarak öne çıkmıştı. Bugüne kadar Batı menşeli savaş jetlerini hiç kullanmayan Ukraynalı pilotlar, farklı NATO ülkelerinde hızlandırılmış eğitimler alıyor.
### F-16 SİHİRLİ BİR DEĞENEK DEĞİL
Ancak uzmanlara göre ilk etapta Ukrayna’nın elindeki F-16 sayısı, jetleri uçurabilecek pilot sayısından fazla olacak. Öte yandan teknolojik üstünlüklerine karşın, F-16’lar bakım ve koruması uzmanlık gerektiren masraflı uçaklar. Ukrayna’nın bu jetlerden olabildiğince az faydalanması için uğraşan Rusya, teslimatın aylar öncesinden ülkedeki havalimanlarını hedef almaya başlamıştı.
Ukrayna’nın hava üslerini ve içindeki F-16’ları korumak için elinde sınırlı sayıda bulunan Patriot ve NASAMS gibi gelişmiş hava savunma sistemlerini bu noktalara çekmek zorunda kalabileceği tartışılıyordu. Bu da sivil yerleşim yerlerinin Rus saldırılarına daha da açık hale gelmesine yol açabilir.
F-16 savaş uçakları, birliklere hava desteği sağlayabilir, kara hedeflerine saldırabilir, füzeleri engelleyebilir, Rus avcı-bombardıman uçaklarının savaş alanına yaklaşmasını engelleyebilir ancak CNN’e göre, yine de sihirli bir değnek değil. Uzmanlar bunların yeteneklerinin en modern Rus savaş uçaklarından daha düşük olduğunu söylüyor.
